ऑडिओ (डिजिटल) पुरावे म्हणजे काय ??? ऑडिओ पुरावे कसे वापरता येतात..

AUDIO EVIDENCE

INTRODUCTION: -

ऑडिओ हा आवाज आहे, जो मानवाला श्रवण शक्तीच्या दोन्ही श्रेणीच्या आत आहे. हा दोन्ही वारंवार आपल्या कानावर येतो जो वेगवेगळ्या प्राण्यांच्या माध्यमातून येतो किंवा आपण ते ऐकतो. यामध्ये प्राणी आणि माणूस हे दोघे पण वेगवेगळ्या आवाजाची तीव्रता ऐकतात. उदाहरणार्थ:- हत्ती मनुष्या पेक्षा कमी आवाज ऐकू शकतो आणि माणूस हा खूप मोठा सुद्धा आवाज ऐकू शकतो आवाज हा माणसाच्या स्वर पेटीतून बाहेर पडतो.

 आवाज हे वेगवेगळ्या प्रकारचे असतात. जसे माणूस बोलतो, प्राण्यांचे आवाज, एखादी वस्तू एकमेकावर पडल्यावर त्याचा आवाज, गाडीच्या माध्यमातून येणारा आवाज, स्पीकर, डॉल्बी यांच्या माध्यमातून येणाऱ्या गाण्यांचा आवाज हे आवाज खूप छोटे किंवा मोठे सुद्धा असू शकतात. हे त्या आवाज येणाऱ्या माध्यमातून अवलंबून असतात की तो आवाज मोठा येतो की बारीक येतो. आवाज हे रेकॉर्ड करण्याचे साधन आहे. आपण आवाज वेगवेगळ्या इलेक्ट्रिकल डिव्हाइस मध्ये साठवू शकतो किंवा त्याचे रेकॉर्डिंग करू शकतो आवाज हे हर्ट्स या एकेकांमध्ये मोजले जाते.

AUDIO TYPE: -

आवाज कोण कोणते असतात मानवी त्यामध्ये माणसाचा हसणे-बोलणे, गाणे, रडणे एकमेकावर ओरडणे हळू आवाजामध्ये गाणी गुणगुणणे हे सर्व मानवी आवाजामध्ये येतात. आवाजावरून आपण आपला राग, आश्चर्य, भीती, आनंद किंवा दु यासारख्या आपल्या भावना आपण प्रकट करू शकतो. ते त्या स्वरांमध्ये मानवी आवाजाचा उपयोग हा भावना व्यक्त करण्यासाठी केला जातो. आवाजावरून आपणाला एखादी व्यक्तीच लिंग आणि त्याचं वय सांगू शकतो. माणूस त्याच्या भावना स्वराद्वारे प्रकट करू शकतो त्यासाठी तो कोणतीही भाषा वापरू शकतो.

मानवी आवाज निर्माण करताना आपणाला मेन फुफुसाचा उपयोग होतो. या फुफ्फुसांमध्ये हवेचा प्रवाह आणि दाब तयार करणे आवश्यक असतं.

AUDIO FORMAT TYPE: -

रेकॉर्ड केल्यानंतर त्या आवाजाचे म्हणजे त्या एडिओचे वेगवेगळे टाईप सुद्धा असतात

• 1.      M4A MPEG 
• 2.       FLAC (FREE LOSSLESS AUDIO CODEC)
• 3.      MP3 (MPEG AUDIO LAYER 3)
• 4.      MP4 (MP4 AUDIO FILE)
• 5.      WAV  (WAV AUDIO FILE)
• 6.      WMA (WINDOWS MEDIA AUDIO)
• 7.      AAC (ADVANCED AUDIO CODING)

आपण केलेल्या ऑडिओ फाईल चे रेकॉर्डिंग कोणत्यातरी केस मध्ये आपण आपलं फोन रेकॉर्डिंग म्हणजे, कॉल रेकॉर्डिंग किंवा आपण एखाद्याचं केलेलं रेकॉर्डिंग कोर्टामध्ये सादर करू शकतो. आता DIVORCE केस मध्ये ज्यावेळी दोन्ही पार्टीचे मीटिंग भरतात, त्यावेळी ऑडिओ रेकॉर्डिंग करतात आणि ते रेकॉर्डिंग कोर्टामध्ये सादर करता येतो. त्यासाठी आपणाला इंडियन इव्हिडन्स अॅक्ट ची मदत घ्यावी लागते. तुमच्याकडे असलेले फोन रेकॉर्डिंग कॉल रेकॉर्डिंग हे तुम्ही कोर्टामध्ये तुमच्या केस मध्ये इव्हिडन्स म्हणून सादर करू शकता. मग ते तुमच्या मोबाईल मध्ये रेकॉर्डिंग असू दे किंवा वेगवेगळ्या इलेक्ट्रिकल डिव्हाइस वापरून तुम्ही रेकॉर्डिंग केलेलं सुद्धा असेल तर ते उपयोगी होतं.

FORENSIC VIEW: -

 जे आपल्याकडे रेकॉर्डिंग असतं जे आपणाला रेकॉर्डिंग कोर्टाच्या कामांमध्ये पुरावा म्हणून द्यायचा आहे तू ऑडिओ सॅम्पल आपण FORENSIC तज्ञांच्या कडून तपासून त्याचा फॉरेन्सिक अहवाल व 65 बी सर्टिफिकेट घ्यावं.

 यामध्ये FORENSIC तज्ञ काय करतात तर ते सुरुवातीला तुमच्या AUDIO,

• 1.      CLONE COPY OF AUDIO SAMPLE.
• 2.      MULTIMEDIA EXAMINATION (BASIC EXAMINATION)
• 3.      HASH VALUE.
• 4.      METADATA.
• 5.      OBSERVATION
• 6.      WAVEFROM.
• 7.      SPECTROGRAM.
• 8.      OPINION.
• 9.      REPORT
• 10 65 B CERTIFICATE

 

LAW POINT: -

65 बी सर्टिफिकेट म्हणजे काय ???

 65 बी सर्टिफिकेट हे कोणताही डिजिटल  EVIDENCE कोर्टामध्ये देतो. त्यासाठी 65 बी लागतो यामध्ये जे काही डिजिटल पुरावा आहे त्यामध्ये छेडछाड, एडिट, DOCTERED, TEMPERED आहे नाही असं सर्टिफिकेट, आपणाला त्या सर्टिफिकेट द्वारे दाखवायचं असतं

आपण जे ऑडिओ किंवा रेकॉर्ड केलेला असतो ते आपणाला नेक्स्ट इन्वेस्टीगेशन करण्याकरता उपयोगी पडतं आणि त्याद्वारे त्याचा आपण कोर्टामध्ये वापर करू शकतो पुरावा म्हणून त्याला 65 बी सर्टिफिकेट दिलं तर त्याचा उपयोग चांगल्या प्रकारे करता येतो.

INDIAN EVIDENCE ACT, SECTION 45(A)

जे तुम्ही FORENSIC तज्ञांच्या रिपोर्ट बनवून घेता तो रिपोर्ट इंडियन EVIDENCE ACT  नुसार कोर्टामध्ये एक्सेप्ट केला जातो. INDIAN EVIDENCE ACT, SECTION 45(A) नुसार फॉरेन्सिक तज्ञांचे मत त्यामध्ये उपयोगी घेतलं जातं.

असेच आपण पुढील भागामध्ये व्हिडिओचा वापर कसा करावा आणि तो कुठे उपयोगी पडेल हे आपण पाहूया.

 धन्यवाद….

आता आपल्या कोल्हापूरमध्ये सुद्धा फॉरेन्सिक सायन्स ची सर्विस चालू झालेले आहे. त्यामध्ये तुम्हाला तुमच्या हाताचे ठसे, सही हस्ताक्षर तपासून मिळतात.
असेच आपण फॉरेन्सिक सायन्स बद्दल मराठी भाषेमध्ये ज्ञान घेऊया. 

DRUSHTI FORENSIC, KOLHAPUR MAHARASTRA.

 **ONE CHANCE TO COLLECT**

Add: - Near District Court, Behind Renuka Mandir, "Gruhyog" Apartment, Shop no "4", "a" Wing, Kasba bavda, Kolhapur, Maharashtra, 416006.
FACEBOOK, INSTAGRAM, LIKEDIN: - DRUSHTI FORENSIC LAB

WEB SITE: - WWW.DRUSHTIFORENSIC.IN

MAIL: - WWW.DRUSTIFORENSICLAB@GMAIL.COM

CONTACT NO.: - 9552912971.