Anthropometry

मानववंशशास्त्र म्हणजे मानवी शरीराचे मोजमाप, विशेषतः त्याचे भौतिक परिमाण आणि वैशिष्ट्ये. मानववंशशास्त्र, न्यायवैद्यक विज्ञान, वैद्यकशास्त्र आणि अर्गोनॉमिक्स यासह विविध क्षेत्रात पुराव्याचा एक प्रकार म्हणून त्याचा वापर केला गेला आहे. येथे काही मार्ग आहेत ज्यामध्ये मानववंशशास्त्र पुरावा म्हणून काम करू शकते:

1.      फॉरेन्सिक सायन्स:

 फॉरेन्सिक सायन्समध्ये मानववंशशास्त्राचे ऐतिहासिक महत्त्व आहे, विशेषत: १९व्या शतकाच्या उत्तरार्धात अल्फोन्स बेर्टिलॉनने विकसित केलेल्या बर्टीलॉन प्रणालीसह. या प्रणालीने व्यक्तींसाठी एक अद्वितीय ओळख प्रोफाइल तयार करण्यासाठी शरीर मोजमापांचा संच वापरला. फिंगरप्रिंटिंग आणि डीएनए विश्लेषणाद्वारे ते मोठ्या प्रमाणावर बदलले गेले असले तरी, अधिक आधुनिक पद्धती अनुपलब्ध किंवा अनिर्णित असतात तेव्हा मानववंशीय मोजमाप न्यायवैद्यक तपासणीमध्ये संबंधित असू शकतात.

2.      ओळख:

सामूहिक आपत्ती किंवा अपघातांच्या घटनांमध्ये जेथे ओळखण्याचे पारंपारिक प्रकार शक्य नसतील (उदा. दंत रेकॉर्ड किंवा बोटांचे ठसे), मानववंशीय मोजमाप व्यक्ती ओळखण्यात मदत करू शकतात. उदाहरणार्थ, हाडांची लांबी किंवा शरीराच्या विशिष्ट वैशिष्ट्यांचा आकार आणि आकार ओळखण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो. 

3.     गुन्हेगारी तपास: 

मानववंशीय पुरावा संशयित किंवा पीडित व्यक्तीची शारीरिक वैशिष्ट्ये स्थापित करण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो. उदाहरणार्थ, उंची, शरीराचे प्रमाण आणि अंगांची लांबी गुन्ह्याच्या दृश्याच्या पुराव्यावर आधारित अज्ञात व्यक्तीचे प्रोफाइल तयार करण्यात मदत करू शकते.

4.      अर्गोनॉमिक्स आणि डिझाइन:

एर्गोनॉमिकली योग्य आणि मानवी वापरासाठी योग्य अशी उत्पादने, उपकरणे आणि जागा डिझाइन करण्यात मानववंशशास्त्र महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. विविध शरीराच्या आकार आणि आकारांच्या वापरकर्त्यांसाठी उत्पादने आरामदायक आणि सुरक्षित आहेत याची खात्री करण्यासाठी डिझाइनर आणि अभियंते मानववंशीय डेटा वापरतात.

5.      आरोग्य सेवा:

एखाद्या व्यक्तीची वाढ, विकास आणि पौष्टिक स्थितीचे मूल्यांकन करण्यासाठी आरोग्यसेवेमध्ये मानववंशीय मोजमाप नियमितपणे वापरले जातात. उंची, वजन, डोक्याचा घेर आणि बॉडी मास इंडेक्स (BMI) सारखे पॅरामीटर्स सामान्यतः मोजले जातात आणि असामान्यता शोधण्यासाठी किंवा प्रगतीचे निरीक्षण करण्यासाठी प्रमाणित वाढ चार्टशी तुलना केली जातात.

6.      मानवशास्त्रीय संशोधन:

मानववंशशास्त्रज्ञ आणि पुरातत्वशास्त्रज्ञ मानवी लोकसंख्या, स्थलांतरण पद्धती आणि मानवी शारीरिक वैशिष्ट्यांमधील ऐतिहासिक बदलांचा अभ्यास करण्यासाठी मानववंशशास्त्रीय डेटा वापरतात. हे मोजमाप मानवी लोकसंख्येच्या उत्क्रांती आणि विविधतेबद्दल अंतर्दृष्टी प्रदान करू शकतात.

7.      क्रीडा आणि अॅथलेटिक्स:

अॅथलीट्सच्या शारीरिक वैशिष्ट्यांचे मूल्यांकन करण्यासाठी क्रीडा विज्ञानामध्ये मानववंशीय डेटा वापरला जातो. उदाहरणार्थ, अंगाची लांबी, स्नायू द्रव्यमान आणि शरीर रचना यासारख्या मोजमापांचा उपयोग प्रशिक्षण कार्यक्रम तयार करण्यासाठी आणि विविध खेळांमधील संभाव्य प्रतिभा ओळखण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की मानववंशशास्त्र हा अनेक संदर्भांमध्ये पुराव्याचा एक मौल्यवान स्रोत असू शकतो, परंतु त्याला मर्यादा आहेत. वाढ, वृद्धत्व आणि आजार यासारख्या कारणांमुळे लोकांची शारीरिक वैशिष्ट्ये कालांतराने बदलू शकतात आणि मानववंशीय मोजमाप नेहमीच स्वतःहून निर्णायक पुरावे देऊ शकत नाहीत. म्हणून, ते सहसा एखाद्या परिस्थितीचे किंवा व्यक्तीचे अधिक संपूर्ण चित्र तयार करण्यासाठी इतर प्रकारचे पुरावे आणि तपास तंत्रांच्या संयोगाने वापरले जातात.

धन्यवाद….

 आपण फॉरेन्सिक सायन्स बद्दल मराठी भाषेमध्ये ज्ञान घेऊया. 

 

      DRUSHTI FORENSIC, KOLHAPUR MAHARASTRA.

 **one chance to collect**

पत्ता:- जिल्हा न्यायालयाजवळ, रेणुका मंदिराच्या मागे, "गृहयोग" अपार्टमेंट, दुकान क्रमांक "4", "ए" विंग, कसबा बावडा, कोल्हापूर, महाराष्ट्र, 416006. सोशल मीडिया:

फेसबुक :- https://www.facebook.com/DrushtiForensicLab

इंस्टाग्राम :- https://www.instagram.com/drushtiforensiclab/#

लिंक्डइन :- https://www.linkedin.com/company/79086624/admin/feed/posts/

YouTube :- https://www.youtube.com/@drustiforensiclab9437

व्हॉट्सअॅप ग्रुप :- https://chat.whatsapp.com/GWbLGYAjCjC95J7aBbqhCK

 Drushti Forensic on WhatsApp: - https://wa.me/message/OEHHUNET2U63N1

वेब साईट :-  WWW.DRUSHTIFORENSIC.IN

मेल :-  WWW.DRUSTIFORENSICLAB@GMAIL.COM

संपर्क क्रमांक:- 9552912971.